En Çok Bağımlılık Yapan Uyuşturucu Maddeler
Dünyada en çok bağımlılık yapan uyuşturucu madde sizce nedir? Aslında bu soruyu cevaplamak çok kolay değildir. Soru hangi kişiye sorduğunuza göre değişiklik gösterebilir. Farklı araştırmacıların bakış açılarına göre, bir uyuşturucu maddenin bağımlılık yapma potansiyeli, kullanan kişinin beynindeki dopamin seviyesinin ne kadar arttırdığı, insanlara ne derecede zevk verdiği, maddenin olmadığı durumlarda kişi üzerinde hangi etkileri bıraktığı gibi çeşitli kriterlere ayrılıyor.
Ancak bir uyuşturucu maddenin bağımlılık yapma derecelerini ölçmenin farklı yolları da vardır. 2007’de, David Nutt ve meslektaşları, yaptıkları araştırmalar ve deneyler sonrası en çok bağımlılık yapan beş uyuşturucu maddeyi tespit etmişler. Şimdi bunlar nedir ve insan vücudunda verdiği tahribat neye eşittir sıralayalım. Ayrıca Psikolog Meral Kılıç’ında kafein hakkında yazdığı yazıya şuradan ulaşabilirsiniz.
1. Eroin
Yapılan araştırmalarda eroin en fazla bağımlılık yapan uyuşturucu madde seçilmiştir. Şöyle ki beynin dopamin seviyesi artıkça kendini daha fazla ödüllendirmek ister. Yani ne kadar eroin o kadar yalancı mutluluk. Hayvanlar üzerinde yapılan araştırma sonuçlarına göre eroinin beyinde ki dopamin seviyesini 200’e kadar çıkarttığı tespit edilmiştir. Muhtemelen en bağımlılık yapan ilaç ve oldukça tehlikeli. Çünkü normal bir doz alımında ki ölüm oranı diğer maddelere göre 5 kat daha fazladır.
Ayrıca topluma zarar bakımından eroin en zararlı maddeler arasında ikinci sıradadır. 2009 yılında tüm dünyada eroin pazarının 69 milyar dolar olduğu düşünülüyor.
2. Kokain
Gün içinde beynimizi aktif kullanırken beyindeki nöronlar olduğundan çok daha hızlı titreşerek birbirlerine mesajlar gönderirler, günün uyuşuk saatlerinde yada uyku anında bu titreşimler oldukça azalır. Buradan yola çıkarak söyleyebiliriz ki, kokain vücuda alınmaya başlandığı an ilk işi beyindeki bu nöronlar arasındaki iletişimi kesip, saf dışı bırakmaktır. Ardından yükselen dopamin seviyesi için beyin nöronlarımız birbirleri ile iletişim kuramaz, mutluluk anları başlar. Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda kokainin dopamin seviyesini 3 kat arttırdığı saptanmıştır.
Kokain insanlara en zarar verici beşinci madde arasında yer alır. Ve ilk kez kullananların yüzde 21’i genellikle bağımlısı olurlar. Dünya üzerinde 14 ila 20 milyon arasında insanın kokain kullandığı düşünülmektedir. Ve tüm dünyada pazar payı 74 milyar dolardır.
3. Nikotin
Nikotin, tütünün ana bağımlılık yapan maddesidir. Birisi nikotin kullandığında hızla akciğerlere çekilir ve buradan da beyne iletilir. Araştırmacılar tütünü en çok bağımlılık yapan 3. madde olarak değerlendirdi.
Amerika da yapılan bir araştırmada sigara içmeyi deneyen 3 Amerikalıdan ikisinin bağımlı olduğu tespit edildi. Ayrıca dünya üzerinde 1 milyardan fazla insanın sigara içicisi olduğu tahmin ediliyor. Ve 2030 yılana kadar 8 milyon insanın sigaradan öleceği bekleniyor.
4. Barbitüratlar
Barbitüratlar başlangıçta kaygıyı azaltma ya da uykusuzluğun giderilmesi için kullanılan bir ilaç sınıfıdır. Bu ilaçlar beyindeki kimyasal sinyalleşmeye müdahale ederek kısa süreliğine beynin bazı bölümlerini uyuşturup kapatıyorlar. Düşük dozlarla bu ilaçlar öforiye neden olurken yüksek dozlar solunum yollarını baskıladığı için tehlikeli ve ölümcül olabiliyor. Barbitüratlar bir zamanlar reçete ile satılan ilaçlar arasında yer alıyordu ancak bu maddelerin yerini başka ilaçların almasıyla birlikte kullanımı önemli ölçüde azaldı. Araştırmacılar barbitüratları en çok bağımlılık yapan 4. madde olarak değerlendirdi.
5. Alkol
Alkol, başta ülkemiz olmak üzere diğer pek çok ülkede yasal olarak satılmaktadır. Alkolün beyin üzerinde pek çok etkisi bulunmaktadır, ancak laboratuvarda yapılan deneylerde hayvanlar üzerindeki dopamin seviyesini %40-360 arasında arttırdığı sonucuna varılmıştır.
Dünya Sağlık Örgütüne göre, dünya üzerinde 2 milyar insan alkol kullanıyor, ve 2012 yılında 3 milyondan fazla insanın alkol sebebiyle öldüğünü tahmin etmektedir. Ayrıca alkol diğer uzmanlar tarafından en zarar verici madde olarak seçilmiştir.
